ذخیره کربن و عوامل معدنی کنترل کننده کربن ـای در یک ردیف اقلیمی در استان گلستان

ماده آلی بیشتر خاک ها کمتر از 5 درصد وزنی است با این وجود همین مقدار کم تاثیر چشمگیری بر ویژگی های خاک دارد تا آنجایکه اختصاص دادن مدیریت در خاک ها در نگهداری و حفظ کربن برای کمک به کاهش هدر رفت گاز کربنیک از خاک، باعث می شود که بررسی مکانیزم های مرتبط با ماده آلی و شناخت بیشتر و دقیق تر آنها لازم و ضروری باشد. تحقیق حاضر به منظور بررسی نقش اقلیم در توزیع کربن آلی، تکامل و خصوصیات خاک در ارتباط با اقلیم و همچنین عوامل معدنی کنترل کننده ذخیره کربن آلی انجام شد. نتایج نشان داد که با افزایش بارندگی و کاهش دما بر تکامل خاک ها افزوده شده است بطوریکه در رژیم رطوبتی اریدیک خاک های جوان اریدی سولز و انتی سولز وجود دارند و در رژیم رطوبتی یودیک خاک های تکامل یافته تر مالی سولز با افق زیر سطحی آرجیلیک و کلسیک وجود دارد. اقلیم با تاثیر بر ویژگی های خاک باعث کاهش حفرات از نوع کانال، میکروساختمان های ضعیف تر با درجه خاکدانگی کمتر و غالب شدن بی فابریک کریستالیتیک با حرکت از منطقه مرطوب به سمت منطقه خشک شده است. کانی های موجود خاک های مورد مطالعه: کانی های ایلیت، کلریت، اسمکتیت، ورمیکولیت، کائولینیت و کانی های مختلط بودند. مقدار کانی ایلیت و کلریت با شاخص اقلیمی رابطه معکوس نشان دادند و از طرف دیگر کانی اسمکتیت با افزایش این شاخص رابطه مثبت نشان داده است. در منطقه خشک بیشتر کانی های به ارث رسیده از مواد مادری هستند در حالیکه با عبور از این منطقه بر میزان کانی های تشکیل شده در خاک افزوده می شود. خاکدانه های کوچکتر از 053/0 میلی متر در اکثر پروفیل ها کمترین سهم از ماده آلی را دارا می باشند و با افزایش اندازه خاکدانه ها میزان ذخیره کربن آلی در خاکدانه ها در اکثر پروفیل ها افزایش می یابد. در بررسی رابطه کربن آلی با کانی های رس بجز در مورد کانی ایلیت و کلریت رابطه معنی داری در هیچ یک از موارد پیدا نشد در این ارتباط می توان گفت که احتمالاً کربن آلی در ابتدا توسط شاخص اقلیمی کنترل می شود و سهم کانی های رس خیلی کم و محدود می باشد. آهن اگزالات با کربن آلی رابطه مثبت دارند ولی این رابطه در خصوص آهن دیتونیت صدق نمی کند. رابطه بین کربن آلی خاک و سطح ویژه خاک رابطه مثبت معنی دار بوده بطوریکه میزان همبستگی این رابطه برابر 71/0 و میزان معنی داری آن برابر با 07/0 می باشد. بخش کربن ناپایدار خاک با شاخص اقلیمی رابطه مثبت داشته بطوریکه با افزایش این شاخص پتانسیل هدر روی کربن آلی افزایش می یابد، همانند آنچه برای کربن آلی کل مشاهده گردید. مقدار کربن آلی ناپایدار بین 49/0 تا 64/16 گرم بر کیلو گرم بود و پتانسیل هدر رفت کربن آلی بین 28/1 تا 12/46 مگا گرم کربن بر هکتار، بر افق سطحی خاک تخمین زده شد.